Nông nghiệp sẽ thua thiệt
Nếu không thay đổi, doanh nghiệp nông nghiệp không những khó thâm nhập thị trường các nước mà thị phần nội địa cũng khó giữ
Việt
Nam phải hòa nhập 2 hiệp định thương mại quan trọng: Hiệp định Đối tác
xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam -
châu Âu trong bối cảnh một bên là sức khỏe của doanh nghiệp (DN) bị “bào
mòn” trong 5 năm qua và một bên là sự xung đột mạnh mẽ từ những quy
định của các hiệp định này dành cho ngành nông nghiệp.
Nơi tiêu thụ nông sản ngoại
Vài ngày trước, anh Lê Văn Thành (ngụ quận 9, TP HCM) đặt mua 2 kg thịt bò Úc
với giá khoảng 220.000 đồng/kg. “Thịt bò tươi được quảng cáo là nhập
nguyên con từ Úc, người bán giao tận nhà nhưng giá ngang thịt bò nội mua
ngoài chợ. Không ngờ thịt bò nhập mà giá lại rẻ như vậy. Nếu hàng nhập
khẩu không phải đóng thuế chắc giá còn rẻ hơn” - anh Thành nhận xét.
Hiện
thịt bò Úc nhập khẩu được bán bằng giá với thịt bò nội địa và sẽ còn rẻ
hơn khi Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại Ảnh: HỒNG THÚY
Việt Nam không có nhiều ưu thế về thổ nhưỡng để phát triển chăn nuôi bò
nên nếu chỉ gói gọn ở phạm vi thịt gia súc, việc tăng nhập khẩu thịt bò
Úc để thay thế nguồn cung từ các nước Đông Nam Á đang sụt giảm thì
không có gì đáng ngại. Tuy nhiên, bên cạnh thịt bò, nhiều mặt hàng nông sản, nuôi trồng cũng sẽ đối mặt với nguy cơ bị đè bẹp bởi hàng ngoại nhập.
Ông
Văn Đức Mười, Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP HCM, cho biết theo
lộ trình cam kết, các dòng thuế sẽ tiến về 0%, khi đó hàng hóa các nước
sẽ đổ vào Việt Nam nhiều hơn. Thị phần hàng hóa của DN trong nước bị thu
hẹp, thậm chí có nguy cơ mất thị trường, nhất là nhóm hàng nông sản.
Mỹ, Úc và New Zealand là 3 đối tác đáng ngại nhất khi đàm phán và thực
hiện cam kết về mở cửa mặt hàng nông sản, đặc biệt là
lĩnh vực chăn nuôi vì sản phẩm cạnh tranh của Việt Nam trong ngành này
tương đối thấp, năng lực sản xuất và công nghệ hạn chế, phải đối mặt
thường xuyên với các loại dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm.
Ngành
gia súc năng suất chưa cao, giá thành cao, sản phẩm đầu ra không tiêu
thụ hết và bấp bênh. Khi đó, để thực hiện các dòng thuế theo cam kết, áp
dụng những quy ước kỹ thuật như rào cản thương mại (TBT), quy ước kỹ
thuật an toàn vệ sinh thực phẩm (SPS)…, DN sẽ không vượt qua nổi.
Thay đổi hay là “chết”?
GS-TS
Võ Tòng Xuân cho biết thông tin từ các tổ chức phi chính phủ theo dõi
đàm phán TPP cho thấy TPP gồm những công ty siêu quốc gia muốn bảo vệ
quyền lợi của họ. Một trong những ràng buộc đầu tiên của TPP là sẽ phạt
rất nặng các trường hợp ăn cắp kỹ thuật, thông tin. Chẳng hạn, nếu mùa
vụ này, các nước thành viên TPP cung cấp cây, con giống cho Việt Nam sản
xuất thì ở các mùa sau, DN Việt Nam phải tiếp tục mua giống từ họ chứ
không được lai tạo, nhân giống và canh tác. DN vi phạm sẽ bị đưa ra tòa
án quốc tế mà không cần thông qua tòa án Việt Nam. Ngược lại, với những
rào cản thương mại và kỹ thuật, hàng hóa Việt Nam muốn xuất khẩu sang
các nước phải đáp ứng những yêu cầu về chất lượng, quy cách mẫu mã rất
khắc nghiệt.
Một
khó khăn khác là các nước TPP đều có xu hướng đàm phán hạn chế, giữ bảo
hộ đối với nông sản nội địa. Các nội dung đàm phán không đề cập việc hạn
chế quyền ban hành những điều kiện TBT, SPS mới của các nước TPP. Các
nước này vẫn được đơn phương đưa ra TBT, SPS mới hoặc điều chỉnh, từ đó
ngăn chặn việc nhập khẩu nông sản Việt Nam vào thị
trường nước họ. Thêm nữa, bên cạnh giảm thuế, việc kiểm dịch, kiểm tra
dư lượng kháng sinh, các đòi hỏi về nhãn mác, bao gói... vẫn là rào cản
cho nông sản Việt Nam vào các nước.
Theo
GS-TS Võ Tòng Xuân, ngay khi Việt Nam gia nhập WTO, ông đã nhiều lần đề
cập việc cải tổ sản xuất lúa gạo để tăng sức cạnh tranh cho hạt gạo.
Song, đến nay, nhiều DN vẫn duy trì kiểu làm ăn chụp giật, thông qua
thương lái. “Chúng ta thừa sức làm ra hạt gạo chất lượng nhưng đáng buồn
là nhiều cánh đồng mẫu lớn đang tồn tại kiểu chạy theo lợi nhuận, không
kiểm soát chặt chẽ các khâu sản xuất gạo đúng tiêu chuẩn quốc tế và khó
có thương hiệu để xuất khẩu” - GS Xuân băn khoăn.
Ông
Văn Đức Mười cho rằng gia nhập TPP chính là cơ hội để DN Việt Nam thay
đổi chính mình hoặc không bao giờ “lớn lên” được. “Phải mạnh dạn nhìn
nhận sự thật để thay đổi vươn lên, tái cấu trúc ngành nông nghiệp trên
cơ sở truy xuất nguồn gốc để tăng sức cạnh tranh. TPP không bắt buộc mà
chính DN phải tự bắt mình thay đổi. Trước mắt, sự thay đổi không nhằm
tăng xuất khẩu mà để tăng khả năng cạnh tranh tại thị trường nội địa” -
ông Mười nói.
Thay đổi tư duy
Theo
các chuyên gia nông nghiệp, bản thân DN phải thay đổi tư duy, sản xuất
đúng tiêu chuẩn chất lượng công bố, từ bỏ kiểu làm ăn chụp giật, gian
lận để gia nhập sân chơi lớn. Nếu cứ duy trì cách làm ăn hiện tại thì sẽ
mất hết thị trường, kể cả ở nội địa.
“Thay
vì bị động ngồi chờ đơn hàng tới, các DN có thể tìm kiếm thông tin thị
trường, nắm bắt nhu cầu của các thị trường nhập khẩu và chủ động bán cho
họ cái họ cần” - GS-TS Võ Tòng Xuân nhấn mạnh.
(Nguồn: nld.com.vn)