Lãng phí phụ phẩm nông nghiệp trồng nấm
Nước ta có một lượng phụ phẩm có khả năng trồng nấm khá lớn như: rơm rạ, bã mía, mùn cưa… Tuy nhiên, thời gian qua chỉ một lượng nhỏ phụ phẩm này được dùng để trồng nấm. Sản lượng nấm cả nước chỉ đạt 250.000 tấn/năm, không đủ phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
ảnh minh họa
Mặc dù
vùng ĐBSCL có điều kiện khí hậu thích hợp, nguồn nguyên vật liệu, nguồn
nhân lực dồi dào, nhưng đến nay sản xuất nấm ở các địa phương này còn
manh mún. Hiện nay, mỗi tỉnh, thành đều có ít nhất vài chục cơ sở trồng
nấm, thậm chí có địa phương còn có hàng trăm cơ sở trồng nấm nhưng hầu
hết các cơ sở trồng nấm này đều tồn tại ở dạng nhỏ lẻ.
Theo
Cục Trồng trọt, hiện doanh nghiệp sản xuất nấm lớn nhất cả nước cũng chỉ
có diện tích khoảng 8.000m2, còn những doanh nghiệp còn lại có diện
tích bình quân khoảng 4.000m2. Đối với các cơ sở sản xuất nấm gia đình
thì diện tích chỉ vài chục mét vuông nên việc thu gom đủ lượng nấm đảm
bảo chất lượng và đủ số lượng để đáp ứng các đơn hàng xuất khẩu trong
thời gian dài là rất khó.
Mặt
khác, đến nay Việt Nam cũng chưa có nhiều nhà máy chế biến nấm đạt tiêu
chuẩnnên xuất khẩu nấm Việt Nam còn khiêm tốn. Theo ông Phạm Văn Dư, Cục
phó Cục Trồng trọt, trong những năm qua giá xuất khẩu nấm rơm muối của
Việt Nam liên tục tăng cao. Cụ thể, giá xuất khẩu năm 2011 chỉ có 1.800
USD/tấn đã tăng lên 2.000 USD/tấn trong năm 2012 và đạt gần 2.500
USD/tấn trong năm 2013. Điều này cho thấy việc đầu tư mở rộng diện tích
trồng nấm, cũng như xây dựng các nhà máy chế biến nấm đạt tiêu chuẩn
xuất khẩu có hiệu quả ngày càng cao.
Hàng
năm, các nước trên thế giới cần tiêu thụ lượng nấm khoảng 20 triệu tấn
với tốc độ tăng trưởng bình quân 3,5%/năm, trong đó các nước tiêu thụ
nấm hàng đầu là Mỹ, Nhật, Đài Loan và các nước châu Âu. Đây là những cơ
hội tốt để Việt Nam hoàn thành mục tiêu đưa kim ngạch xuất khẩu nấm đến
năm 2015 đạt 150 - 200 triệu USD.
Nhiều lợi thế cạnh tranh
Nghề
trồng nấm ở ĐBSCL chỉ thực sự phát triển khi thị trường xuất khẩu được
khơi thông. Từ cuối những năm 80, xuất khẩu nấm chỉ đạt sản lượng khoảng
2.500 tấn thì đến năm 2002 đã đạt 40.000 ngàn tấn với giá trị dạt 40
triệu USD. Bên cạnh sự gia tăng xuất khẩu nấm rơm, nhu cầu tiêu dùng nấm
nội địa cũng ngày càng lên cao.
Theo
một doanh nghiệp chế biến nông sản xuất khẩu ở Cần Thơ, xuất khẩu nấm
của nước ta gặp nhiều đối thủ cạnh tranh nhưng nhờ kỹ thuật chế biến giữ
được chất lượng, phân loại thành từng cỡ đồng đều nên được khách hàng
ưa chuộng. Hơn nửa, mùa vụ nấm ở Việt Nam cũng không trùng với những
nước sản xuất nấm rơm lớn trong khu vực.
ĐBSCL
không chỉ có nấm rơm, còn nhiều thứ vật liệu khác như mùn cưa, bã mía có
thể trồng các loại nấm từ bình dân bán chợ đến cao cấp bán trong siêu
thị như: nấm bào ngư, nấm kim châm, nấm trân châu, nấm mèo, linh chi…,
trong đó các loại nấm cao cấp như: nấm kim châm, nấm ngọc bích, nấm đùi
gà vua là những nấm ăn thơm ngon, hàm lượng protein cao gấp 3 - 6 lần so
với các loại rau củ thông thường, chứa nhiều vitamin, chất khoáng và
các loại acid amin thiết yếu nên có giá trị kinh tế rất cao.
Để giúp
người trồng nấm tiếp cận dễ dàng với các loại nấm có giá trị cao, Trung
tâm Nghiên cứu ứng dụng và Dịch vụ Khoa học công nghệ tỉnh Tiền Giang
đã tiến hành phân lập và thuần dưỡng được giống nấm kim châm, nấm đùi gà
vua, nấm ngọc bích có nguồn gốc ngoại nhập và xác lập được quy trình,
môi trường phân lập, môi trường nhân giống có thể áp dụng trong sản
xuất. Đồng thời, Trung tâm cũng tìm ra được công thức trồng các loại nấm
này trên nguyên liệu là mùn cưa hoặc mùn cưa phối trộn bả mía.
Từ nghề
trồng nấm rơm, nông dân nhiều vùng nông thôn ở ĐBSCL đã biết tận dụng
các phụ phẩm nông nghiệp bỏ đi để trồng nấm. Trồng nấm đơn giản, dễ làm
nên đây được coi là nghề xóa đói giảm nghèo ở địa phương đối với hộ
trồng nấm quy mô nhỏ, còn đối với những hộ có điều kiện tốt hơn thì có
thể làm giàu với nghề trồng nấm.
TS Trần
Nhân Dũng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ sinh học
(Đại học Cần Thơ) cho biết, vùng ĐBSCL có điều kiện khí hậu nhiệt đới
nên việc đầu tư trồng nấm rất thuận lợi và có nhiều tiềm năng phát triển
trong tương lai. Thời gian qua, Viện đã hoàn thành nghiên cứu một số
dòng meo nấm địa phương và thực hiện chuyển giao kỹ thuật trồng nấm rơm,
nấm mèo, nấm bào ngư cho một số địa phương ở Sóc Trăng, Đồng Tháp.